Itoobiya ayaa sheegtay in Masar ay “ay qasab ku tahay in ay ka tanaasusho habkeeda gardarada ah” ee ku aaddan biyo xidheenka muranka dhaliyay ee korontada laga dhaliyo ee wabiga Nile iyada oo xiisadda labada dal ay weli sii socoto.
Addis Ababa ayaa ka jawaabaysay warqad ay Masar u dirtay Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay usbuucii hore oo ay ku eedaysay Itoobiya inay ku xad-gudbiso sharciga caalamiga ah iyada oo sii wada buuxinta biyo-xidheenka iyada oo aan heshiis laga helin dalalka isticmaala webiga Nile.
Warqadda ay u dirtay Golaha Ammaanka, Itoobiya waxay ku diiday waxa ay ugu yeertay “eedeymo aan sal lahayn” oo ka yimid Qaahira.
Wareegii ugu dambeeyay ee khilaaf muddo soo jiitamayay ayaa ku soo beegmaya iyada oo Masar ay xidhiidh dhow la yeelatay dowladda Itoobiya ee deriska yihiin ee Soomaaliya, taas oo iyaduna ay is khilaafsan yihiin Itoobiya.
Khilaafkan ayaa soo bilowday sanadkii 2011-kii markaas oo ay Itoobiya bilowday dhismaha biya xidheenka Grand Ethiopian Renaissance Dam (Gerd) ee ku yaala wabiga Buluuga ah, kaas oo ka soo baxa 85% biyaha wabiga Niil.
Masar ayaa arrintan u aragta arrin jirta maadaama ay gebi ahaanba ku tiirsan tahay biyaha wabiga, waxayna ka cabsi qabtaa in biya xidheenka uu keeno in qulqulka wabiga uu hakad galo. Waxa kale oo ay leedahay laba heshiis oo waagii gumaysiga dammaanad qaaday in ay xaq u leedahay in ay diido mashaariicda.
Laakiin dhinaca Itoobiya, mashruucan weyn, oo lagu wado inuu noqdo warshadda ugu wayn ee korontada dhalisa ee Afrika, ayaa qayb muhiim ah ka ah dadaalka ay ugu jirto horumarinta dalka iyo sidii ay koronto u heli lahayd malaayiin qoys.
Biyo-xidheenka ayaa heer gabo-gabo ah maraya, iyada oo kaydka biyaha ay buuxinayaan tan iyo 2020-kii, wuxuuna durba bilaabay inuu koronto dhaliyo.
Masar, oo ay weheliso Suudaan – oo uu sidoo kale maro wabiga Niil, ayaa kor u qaaday welwelka laga qabo in sahaydooda muhiimka ah ee biyaha ay halis soo foodsaarto, gaar ahaan haddii ay jiraan sannado isku xigta oo abaar ah.
Dadaallo dublamaasiyadeed oo badan oo lagu doonayay in lagu gaadho heshiis dhab ah laguma guulaysan.
Dedaalladii ugu dambeeyay ayaa soo dhamaaday bishii December ee sanadkii hore iyada oo labada dal ay ku eedeeyeen midka kale inuu yahay mid aan daacad ahayn.
Warqadda ay Itoobiya u dirtay golaha ammaanka ayay ku sheegtay in Masar ay “xiisaynayso oo kaliya in ay ku sii jirto kelinimada ay isku sheeganayso” ee biyaha wabiga.
Todobaadyadii la soo dhaafay waxaa sii kordhayay xiisadaha ka taagan Geeska Afrika, gaar ahaan ka dib markii ay heshiis Milatari ku heshiiyeen Masar iyo Itoobiya ee deriska la ah Bariga Soomaaliya.
Toddobaadkan, ra’iisul wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed ayaa ka digay weerarrada lagu soo qaado dalkiisa , isaga oo sheegay in cid kasta oo meel fog iyo ka dhowba ka timid oo ku dhiirrata inay dalka soo weerarto la iska celin doono. Ma aanu cayimin dalka uu ka hadlayo.